نما ساختمان
نما ساختمان
نکاتی در مورد نمای ساختمان
آشنایی با مزایا و معایب انواع نماهای ساختمان
ـ نماساختمان یکی از اجزا بسیار مهم ساختمان است.
برخی از عملکردهای نما و عوامل مؤثر در نما سازی عبارتند از :
1 – نما و حفاظت
ابتدایی ترین و حتی از لحاظ قدمت اولین وظیفه ای که نما عهده دار گردید، حفاظت بود. انسان‌ها
برای حفاظت از عوامل جوی و اقلیمی، برای خود فضایی را به نام خانه ایجاد کردند. عدم وجود
منفذ در ساختمان گرچه جلوی باد، باران، گرما و سرما را می‌گرفت، ولی ساختمان را از نور و
تهویه لازم محروم می‌کرد. هرچه نیاز به این مواهب زیادتر شد، نیاز به ایجاد روزنه در دیواره
ساختمان افزایش یافت و در نتیجه نیاز به پوسته دیگری به نام نما جهت حفاظت بیشتر، به وجود
آمد.
نما ساختمان به عنوان یک محافظ باید مشخصه های فنی زیر را داشته باشد:
- عایق بودن نسبت به سرما ، گرما
مصالح مختلف ساختمانی ضریب انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی ویژه مختلفی دارند و در نتیجه
عملکرد حرارتی متفاوتی خواهند داشت . یک سیستم نمای موفق، نما یی است که زیبایی و
بهره وری انرژی را باهم داشته باشد. داشتن نما یی که عملکرد حرارتی خوبی داشته باشد
مستقیماً مصرف انرژی را تحت تأثیر قرار می‌دهد لذا در نما ساختمان استفاده از مصالحی که
ضریب انتقال حرارتی کمتری دارند، باید مورد توجه قرار گیرد.
- عایق بودن نسبت به صوت
نما ساختمان می تواند به عنوان یک عایق صوتی ایده‌ال و مناسب عمل کند. توجه به این ویژگی
به خصوص برای ساختمان‌هایی که در شهرهای بزرگ صنعتی و تجاری و یا در کنار مسیر
گذراصلی واقع شده‌اند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.
- مقاومت در برابر زلزله
- مقاومت در برابر ضربه
- مقاومت در برابر یخ زدگی
- مقاومت در برابر آتش سوزی
- مقاومت در برابر ریزش
- انعطاف پذیر بودن در اجرای نما
- سبک بودن
- قابل اجرا بودن در ساختمان های مرتفع
2 – نما به عنوان رابط
نما ساختمان باید به شکلی طراحی شود که علی‌رغم حفاظت محیط داخل از بیرون، ارتباط
فضای بیرون را با محیط داخل ساختمان به خوبی برقرار کند. مثلاً امکان تابش نور به داخل و یا
امکان استفاده از چشم‌انداز بیرون وجود داشته باشد.
3 – نما به عنوان یک معرف
همان‌طور که که لباس فرد، معرف شخصیت وی می‌باشد، خانه نیز به مانند لباس دوم باید معرف
شخصیت و مقام اجتماعی مالک خود باشد. در معماری غرب نما دارای حالت نمایش است، بدین
صورت که در همان وهله اول کسی را که پشت آن زندگی می‌کند، نشان می‌دهد. در واقع نما
معرف شخصیت خانوادگی و طبقه اجتماعی صاحبخانه است. نما علاوه بر معرفی شخصیت مالک،
معرف موقعیت مکانی ملک و نوع کاربری ساختمان نیز می‌باشد.
4 – نما هر ساختمان به عنوان عنصری از نما مجموعه شهری
ما در فضای شهری با یک ساختمان روبه رو نیستیم، در واقع هر ساختمان جزئی از فضای
شهری محسوب می‌شود که زشتی آن بر فضاهای عمومی تأثیرگذار است و زیبایی آن منوط به
هماهنگی با سایر عناصر آن مکان است. ساختمان یک موجود منزوی و خود بسنده نیست که
بتواند تمام توجه طراح و مالک را به خود جلب کند ، بلکه می‌بایست با حفظ شخصیت و اعتبار
خود، عنصری از یک جامعه وحدت یافته باشد.
5 – زیبایی نما
نما صورت ظاهر و منظره خارجی هر ساختمان است و پوششی مخفی و به دور از انتظار عموم
نیست. نما همواره مورد توجه عموم قرار می‌گیرد، لذا زیبایی جزء جدایی‌ناپذیر هر نما می‌باشد.
همچنین زیبایی و چگونگی نما معرف هنر و کیفیت کار مهندس معمار و طراح ساختمان نیز
می‌باشد.
6 – نما ساختمان و شرایط محیطی
نما ی هر واحد مسکونی بسته به شرایط محیطی از جمله آب و هوا، باد و طوفان، زلزله و میزان
آلاینده‌های هوا در مناطق مختلف، متفاوت می‌باشند. مصالحی که در نما های شهرهای بزرگ و
صنعتی که آلایندگی بالا دارند، به کار می‌رود در مقایسه با مصالح کاربردی برای نمای شهرهای
کوچک که هوای پاک دارند متفاوت است. همچنین نما ساختمان در مناطق سردسیر به لحاظ
میزان مقاومت در برابر یخ زدگی یا عایق بودن نسبت به سرما و گرما با نمای قابل کاربرد در
مناطق گرمسیر متفاوت می‌باشد.
7 – قیمت تمام شده نما
یکی از شاخصه‌های بسیار مهم در انتخاب نما، قیمت تمام شده آن است. هرچه قیمت نما
افزایش یابد، قدرت خرید کاهش یافته و دایره مصرف‌کنندگان آن نما محدودتر خواهد شد.
8 – سرعت اجرای نما
با توجه به اینکه طولانی شدن در بهره‌برداری از هر پروژه ساختمانی می‌تواند عامل افزایش
هزینه‌ها و افت ارزش پول شود، لذا سرعت در اجرای نما بسیار مؤثر خواهد بود.
نمای سنگ :
دو گروه از سنگ های طبیعی که در نما ی ساختمان به کار می‌روند سنگهای آهکی و سنگهای آذرین هستند. سنگهای آهکی معمولاً به
دلیل وجود رگه‌هایی که در آنها دیده می‌شود، استحکام چندانی ندارند و مشکل سنگهای آذرین معمولاً جذب آب پایین و عدم چسبندگی با بدنه
ساختمان است. نما ی ساختمان به دلیل قرار گرفتن در معرض شرایط جوی (باران، یخبندان، آفتاب و آلاینده‌ها) از اهمیت خاصی برخوردار
است. سنگ نما باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا بتواند در برابر این عوامل دوام بیاورد. بنابر این سنگی که جهت نما استفاده می‌شود باید
شرایط زیر را داشته باشد:
1 . متناسب با آب و هوای منطقه باشد.
سنگ باید متناسب با شرایط اقلیمی انتخاب گردد مثلاً در مناطق سرد و مرطوب، سنگ باید دارای تخلخل بسیار کم باشد و گرنه ممکن است بر
اثر یخبندان متلاشی شود یا در مکان‌هایی که امکان وزش طوفان شن وجود دارد، سنگ در معرض سایش بوده و باید مقاومت به سایش بالا
داشته باشد.
2 . قابلیت صیقل خوردن و برش را داشته باشد.
مقاومت‌های کششی و خمشی نسبتا خوبی را دارا باشد.3 .
4 . ترکیبات کانی‌شناسی آن باید در نظر گرفته شود.
کانی‌های مضر (کانی‌های آهن) در برابر آب و هوا اکسیده شده و در نتیجه فرسودگی زودرس را به وجود می‌آورند. وجود ناخالصی به صورت
مجتمع در یک نقطه و یا یک امتداد، نقطه ضعف بوده و می‌تواند باعث تخریب سنگ شود.
5 . سنگ انتخابی باید چسبندگی خوبی را با ملات داشته باشد (دارای جذب آب مناسب باشد).
6 . رنگ آن با ثبات باشد و در برابر بخارها و گازها و پرتو آفتاب پایدار باشد.
استفاده از سنگ در نمای ساختمان
استفاده از سنگ در نمای ساختمان
یکی از مصالح مناسب برای نمای ساختمان که کاربرد آن روز به
روز گسترش می یابد، سنگ است. سنگ هایی که در نمای
خارجی مورد استفاده قرار می گیرند ، باید مقاومت کافی در مقابل
عوامل جوی نظیر نور خورشید، باران، سرما و گرما و… داشته
باشند.
در نمای سنگی ممکن است فقط یک نوع سنگ بکار رود یا آنکه از ترکیبی از سنگهای متنوع
استفاده شود یا مصالح دیگر نظیر چوب، فلز و … همراه با سنگ به کار رود . با یک طرح اولیه
مناسب که کلیه شرایط محیطی ، فرهنگی ، آب و هوایی ، زیبایی شناختی و … را مد نظر قرار
دهد ، می توان نماهای سنگی بسیار زیبایی در ساختمان خلق نمود .
همواره در نما باید از سنگهای بادوام و با مقاومت بالا در برابر یخ زدگی و شرایط نامساعد جوی و
محیطی ، با بافت و شکل مطلوب و بدون ترک خوردگی و خلل و فرج استفاده کرد .
علل انتخاب سنگ به عنوان یک مصالح مناسب برای نما به شرح زیر است :
- انعطاف پذیری و قابلیت استفاده بر روی سطوح مختلف
- فراوانی و در دسترس بودن
- عدم تغییر رنگ و جذب گرد و غبار
- مقاومت در برابر عوامل جوی مانند رطوبت ، سرما و گرما و نور خورشید
- تنوع در رنگ ، طرح و جنس
- اجرای سریع ، آسان و تمیز
- عایق حرارت و بی نیاز از زیرسازی
- عمر زیاد (در صورت استفاده مناسب)
- هزینه حفظ و نگهداری نسبتاً کم - قابلیت اجرا بر روی کلیه سطوح
- قابلیت ترمیم آسان
نماهای سنگی دارای انواع مختلفی هستند که عمده این تفاوتها ناشی از نوع سنگ به کار برده
شده است . معمولا در نماها از سنگهای پلاک یا تزیینی و سنگ مصنوعی استفاده می شود .
ذیلا به بررسی این سنگها و مزایا و معایب آنها می پردازیم .
سنگ پلاک
استفاده از سنگ پلاک در نمای ساختمان در کشور از زمان های قدیم متداول بوده است. اما
استفاده گسترده از آن حدود 80 سال پیش با ورود اولین کارخانه تولید ماشینی سنگ پلاک در
مشهد معمول شد.
برای تولید این نوع سنگ ، قطعات بزرگ سنگ را از معدن سنگ استخراج می کنند و پس از حمل
به کارخانه سنگبری، در ابعاد مختلف و ضخامت های 1 تا 5 سانتیمتر می برند و صیقل می دهند .
نکته مهمی که باید همواره مد نظر داشت ، این است که در صورت استفاده از سنگ پلاک ، باید از
آن در برابر رطوبت ، یخبندان و سایر عوامل جوی محافظت نمود . ضمنا با استفاده از یکی از
روش های زیر باید سنگ ها را کاملاً به سطح زیرین محکم کرد :
- لقمه گذاری
- نصب سیم و اسکوپ یا قلاب برای اتصال بهتر و محکم تر
- پیچ و رول پلاک کردن
سنگ تزیینی
سنگ تزئینی همان سنگ طبیعی است که پس از برش ، سائیده شدن و صیقل کاری در نماهای
داخلی و خارجی ساختمانها استفاده می شود . سنگ های تزیینی به یکی از گروه های سنگ
آذرین ، دگرگونی و یا رسوبی تعلق دارند
و شامل انواع مرمر ، مرمریت ، تراورتن ، چینی ، کنگلومرا ، ماسه سنگ ، گرانیت ، دیوریت ،
سینیت ، گابرو و غیره می باشند .
سنگ مصنوعی
یکی از مهم ترین تحولات علمی در زمینه صنعت سنگ در یک قرن گذشته ، ترکیب عناصر و مواد
معدنی با یکدیگر و تولید مواد جدید ترکیبی تحت عنوان کامپوزیت است . از سوی دیگر ، ترکیب
مواد طبیعی با مواد پلیمری منجر به تولید سنگهای مصنوعی ویژه با کارکردهای متنوع شده
است . از مهمترین خواص سنگهای مصنوعی می توان موارد زیر را برشمرد :
- اسکوب سرخود است . لذا برخلاف سنگ های طبیعی در اثر عوامل جوی و عدم چسبندگی از
بدنه ساختمان جدا نمی شود . یکی از معایب عمده سنگ طبیعی ، همین جدا شدن تدریجی از
نمای ساختمان است .
- مقاومت بالا در برابر عوامل طبیعی
- تنوع در رنگ و طرح با قابلیت اجرای طرح های مختلف و دلخواه
- استحکام و انسجام بالا
- نصب راحت و بدون دردسر
- عدم محدودیت در ابعاد تولیدی
- مقاومت (کششی و فشاری) بالاتر از سنگ های طبیعی
- سبک تر از سنگ های طبیعی (وزن مخصوص 1100 تا 1300 کیلوگرم بر متر مکعب( است .
همین امر سبب کم شدن وزن ساختمان و کاهش نیروهای جانبی ناشی از زلزله می شود .
- قابلیت جذب آب در حد صفر
مشخصات کلی سنگ انتخابی برای مصارف ساختمانی
- در برابر وزش باد ، یخبندان ، تغییرات دما و جریان آب (در صورت وجود) و کلیه عوامل
فرسایشی دیگر مقاومت کند .
- در برابر محیط های شیمیایی ، اسیدی و قلیایی و اکسیداسیون مقاوم باشد .
- مقاومت فشاری برای قطعات سنگ باربر نباید از 150 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع کمتر باشد .
- در مقابل سایش مقاوم باشد.
- سنگ ساختمانی باید آب زیاد جذب کند ، لذا نباید :
- در آب متلاشی یا حل شود .
- تمام یا قسمتی از آن بیش از 8 درصد وزن خود آب بمکد.
- سنگ ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد .
- عاری از هر گونه خلل و فرج باشد .
- پوسیدگی نداشته باشد .
- بافت سنگ باید سالم باشد ، یعنی شیار ، ترک و رگه های سست نداشته باشد (کرمو نباشد).
- یکدست ، یکنواخت و همگن باشد
